G.BARBADENSE L. ТУРИ НАВЛАРАРО F1 ДУРАГАЙЛАРИДА АЙРИМ ҚИММАТЛИ-ХЎЖАЛИК БЕЛГИЛАРНИНГ ИРСИЙЛАНИШИ
Maqola haqida umumiy ma'lumotlar
Мақолада G.barbadense L. тури навларининг F1 дурагайларида ўсимлик маҳсулдорлиги ва 1000 та чигит оғирлиги белгиларининг ирсийланиши, навларнинг бу белгилар бўйича комбинацион қобилияти маълумотлари келтирилган. Ушбу белгилар F1 дурагайларида полиген белгилар сифатида турли холатларда ирсийланди. Ўсимлик маҳсулдорлиги асосан ижобий ўта доминантлик ва 1000 та чигит оғирлиги эса салбий, ижобий ўта доминантлик ҳолатларида ирсийланди. Ўсимлик маҳсулдорлиги бўйича юқори ижобий умумий комбинатив қобилияти (УКҚ) Марварид (ĝi=2,44) ва Сурхон-14 (ĝi=2,95) навларида, 1000 та чигит оғирлиги бўйича эса УКҚ Марварид (ĝi=2,3) ва Ғузор (ĝi=2,8) навларида юқорилиги аниқланди. Шундай қилиб, олиб борилган тадқиқотларимиз натижалари ингичка толали ғўзанинг ҳосилдор ғўза навлари селекциясида Марварид, Сурхон-14 ва Ғузор навларидан бошланғич ашѐ сифатида фойдаланиш мумкинлигини кўрсатади.
1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 18-мартдаги “Сурхондарѐ вилоятида ингичка толали пахта етиштиришни илмий асосда амалга ошириш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-170-сонли Қарори.
2. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28-январдаги “Қишлоқ хўжалиги экинлари уруғчилигини янада ривожлантириш бўйича қўшимча чора тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-206-сонли қарори.
3. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта // -Москва, Агропромиздат, 1985. - С. 351.
4. Литун П.П., Проскурин Н.В. Генетика количественных признаков. Генетические скрещивания и генетический анализ //Учебное пособие. Киев. УМКВО. 1992. -С. 96.
5. Abdel-Monaem, M.A., Abido, W.A. E. Hadhzy, A., Ghoneima, M.H. EL-Mansy Y.M. & EL-Shazly, M. W. (2020). Genetic divergence among Egyptian cotton genotypes under water deficit conditions // Acta Ecologica Sinica, https://doi.org/10.1016/j.chnaes.2020.11.007.
6. Abdullaev Al.A., Abdullaev A.A., Salakhutdinov I.B., Rizaeva S.M., Kuryazov Z.B., Ernazarova D.Q., Abdurakhmonov I.Y. Cotton Germplasm Collection of Uzbekistan// The Asian and Australasian Journal of Plant Science and Biotechnology . 2013. - №2. - Р. 15.
7. Abro S., Kandhro M.M., Laghari S., Arain M.A. and Deho Z.A. Combining аbility and heterosis for yield contributing traits in upland cotton G.hirsutum L. // Pak.J.Bot., 2009. 41(4); -P.1769-1774.
8. Beil G.M., Atkins R.E. Inheritance of quantitative characters in grain sorgum // Jowa State Journal of Science., V.39.-№3. 1965.– P. 345-358.
9. Deyi Shao, Tao Wang, Haiping Zhang, Jiam EI Zhu, Feiyu Tang Genetic variability and Heritability Study in F2 Segregants of Desi Cotton for Yield and its Component Traits.// Journal Botany. - Pakistan. 2016. - №48. - Р. 1945-1949.
10. Griffing B.I. Concept of general and specific combining ability in relation to diallel crossing systems. Austr. Journ. Biol Sci., 1956, vol.9. –P.463-493.
11. Imran, M., A. Shakeel, F.M. Azhar, J. Farooq, M.F. Saleem, A. Saeed, W. Nazeer, M. Riaz, M. Naeem and A. Javaid. 2012. Combining ability analysis for within-boll yield components in upland cotton (Gossypium hirsutum L.). Genet. Mol. Res. 11:2790-2800.
12. Jawahar T.G., Patil B.R. Genetic variability and Heritability Study in F2 Segregants of Desi Cotton for Yield and its Component Traits.// International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 2017.- №6. - P. 2679-2684.
13. Karademir C., Karademir E., Ekinci R. and Gencer O. Combining ability estimates and heterosis for yield and fiber quality of cotton in linex tester gesign. Not.Bot.Horti Agrobo.Cluj-Napoca, 2009. 37(2):-P.228-233.
14. Yehia, W. M. and El-Hashash, E. F. (2019). Combining ability effects and heterosis estimates through line x tester analysis for yield, yield components and fiber traits in Egyptian cotton. Elixir Agriculture, 131, Pages. 53238-53246.
15. Rehman A., Mustafa N., D.X. and Azhar M.T. (2020). Heritability and correlation analysis of morphological and yield traits in genetically modified cotton. Journal Cotton Research, 3(23), 1-9. https://doi.org/10.1186/s42397-020- 00067-z
16. Singh S., Singh V.V. and Choudhary A.D. Combining ability estimates for oil content, yield components and fibre quality traits in cotton G.hirsutum L. Using an 8x8 Diallel Mating Design. //Tropical Subtropical Agroecosystems. 2010. 12.-P.161- 166.
17. Zhang J.F., A. Abdelraheem,. Wu J.X. Heterosis, combining ability and genetic effect, and relationship with genetic distance based on a diallel of hybrids from five diverse Gossypium barbadense cotton genotypes.// Journal Science Business Media. 2017. - Р. 1-16.
18. (http://tadbirkor-fermer.uz/ingichka-tolali-uza-ustirish/).
Чоршанбиев, Н. Э., Набиев, С. М., Пардаев, Э. А., & Қўзибоев, А. О. (2023). G.BARBADENSE L. ТУРИ НАВЛАРАРО F1 ДУРАГАЙЛАРИДА АЙРИМ ҚИММАТЛИ-ХЎЖАЛИК БЕЛГИЛАРНИНГ ИРСИЙЛАНИШИ. Academic Research in Educational Sciences, 4(1), 399–408. https://doi.org/
Чоршанбиев, Нурали, et al. “G.BARBADENSE L. ТУРИ НАВЛАРАРО F1 ДУРАГАЙЛАРИДА АЙРИМ ҚИММАТЛИ-ХЎЖАЛИК БЕЛГИЛАРНИНГ ИРСИЙЛАНИШИ.” Academic Research in Educational Sciences, vol. 1, no. 4, 2023, pp. 399–408, https://doi.org/.
Чоршанбиев, Э., Набиев, М., Пардаев, А., and Қўзибоев, О. 2023. G.BARBADENSE L. ТУРИ НАВЛАРАРО F1 ДУРАГАЙЛАРИДА АЙРИМ ҚИММАТЛИ-ХЎЖАЛИК БЕЛГИЛАРНИНГ ИРСИЙЛАНИШИ. Academic Research in Educational Sciences. 1(4), pp.399–408.